Partner serwisu
06 listopada 2016

Woda za żetony. Historia Wodociągów Białostockich

Kategoria: Artykuły z czasopisma

W Białymstoku dostarczano wodę nie tylko bezpośrednio do mieszkań. Można było ją kupić również na terenie miasta w budkach wodociągowych. Płacono za nią wyłącznie specjalnymi żetonami-markami z brązu o nominałach 1 i 10 wiader wody. Z powodu jej niewielkiej sprzedaży z budek, żetony nie rozpowszechniły się, jednak pozostały w obiegu aż do 1915 roku.

Woda za żetony. Historia Wodociągów Białostockich

W dokumentach nawiązujących do epokowego wydarzenia, jakim jest doprowadzenie bieżącej wody do Białegostoku, podawana jest data 14 marca 1890 roku. Odpowiada ona kalendarzowi juliańskiemu obowiązującemu w imperium rosyjskim, do którego miasto wówczas należało. Tego dnia Prezydent Białegostoku Franciszek Malinowski i inżynier-technolog Michał Ałtuchow złożyli podpisy na umowie budowy i eksploatacji miejskiego wodociągu. Wodociągi Białostockie, najstarsze przedsiębiorstwo gospodarki komunalnej w mieście i północno -wschodnim regionie, istnieją więc już ponad 126 lat.

Kontrakt i budowa
Inżynier Ałtuchow, znany budowniczy i akcjonariusz wodociągów m.in. w Moskwie, Petersburgu i Grodnie, zobowiązał się do zaprojektowania i wybudowania w latach 1890-1892 ujęcia wody, pompowni i systemu urządzeń uzdatniających, a także ułożenia rurociągu o długości 10 wiorst (niecałe 10,7 km) od stacji pomp do centrum Białegostoku.

Z opisu wyjaśniającego do projektu wodociągu w Białymstoku, sporządzonego przez inż. Ałtuchowa, wynika, że do poboru wody służył system studni bruklińskich, wybudowany wzdłuż lewego brzegu rzeki Supraśl. Ujęcie zlokalizowano w okolicy miejscowości Wasilków. „Bruklinki” budowano poprzez wbijanie w grunt na głębokość od 20 do 50 m perforowanych rur żeliwnych, stalowych lub miedzianych o średnicy 100-500 mm. Poprzez drobne otwory woda infiltrowała do studni, rozmieszczonych na terenie ujęcia w zespołach na planie trójkąta. Następnie trafiała do zbiornika głównego, z którego była transportowana dalej przez pompy ustawione w budynku maszynowni. Według danych opracowanych przez Ałtuchowa system poboru wody dla Białegostoku mógł osiągnąć maksymalną dzienną ilość 200 tys. wiader (ok. 2 460 000 litrów). Woda z pompowni, poprzez rury żeliwne średnicy 10 cali (ok. 250 mm), trafiała do wieży ciśnień (filtry zbudowano w 1913 roku). Inż. Ałtuchow wykorzystał sprzyjającą rzeźbę terenu najbliższej okolicy i zlokalizował wieżę na naturalnym wyniesieniu pomiędzy Białymstokiem a Wasilkowem, 46 metrów nad poziomem dna rzeki Supraśl. Konstrukcja była wysoka na 10 sążni (ok. 21 m). Usytuowany wysoko żelazny zbiornik mógł zmagazynować do 15 000 wiader wody (ok. 184 000 litrów). FOT. 1 Budynek pompowni z 1891 r. (w oddali budynek fi ltrów z 1913 r.)

Z wieży ciśnień woda spływała grawitacyjnie do magistrali żeliwnej o średnicy 10 cali, ułożonej wzdłuż szosy grodzieńskiej do granic Białegostoku i dalej do zbiegu ulic Mikołajewskiej i Aleksandrowskiej (dziś Sienkiewicza i Warszawskiej). Tam brała początek miejska sieć wodociągowa, która, złożona z 6-calowej (8 cali w centrum miasta) magistrali i rozgałęzień z rur 4-calowych, miała w pierwszej fazie osiągnąć ogółem założone w kontrakcie 10 wiorst długości. W 1915 roku, kończącym panowanie w Białymstoku rosyjskiej władzy, sieć wodociągowa liczyła łącznie ok. 32 wiorst (34 km).

ZAMKNIJ X
Strona używa plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Plików Cookies. OK, AKCEPTUJĘ