Partner serwisu
06 listopada 2016

Woda za żetony. Historia Wodociągów Białostockich

Kategoria: Artykuły z czasopisma

Wykonawcą prac budowlanych była firma „Beton” z Krakowa. Ich spowolnione tempo wynikało z niekorzystnej sytuacji finansowej Spółki Akcyjnej Wodociągu Białostockiego (taka była ówczesna nazwa), ogólnej stagnacji gospodarczej w 1924 r. skutkującej zmniejszeniem wpływów od odbiorców, a także skomplikowanego statusu prawnego przedsiębiorstwa, o który toczył się długotrwały konflikt w gronie wpływowych osób. Nowa wieża ciśnień zaczęła działać „pełną parą” na przełomie lipca i sierpnia 1925 roku.

Uruchomienie wieży ciśnień, a także przejęcie wodociągu miejskiego pod zarząd państwowy zakończyło trudny proces powojennej odbudowy, podczas którego przywrócono kondycję przedsiębiorstwa sprzed 1915 roku. Dopiero po 1925 r. rozpoczęło etap stopniowej rozbudowy i modernizacji Wodociągów Białostockich, trwający do 1939 roku.

Ważnym punktem w planie inwestycyjnym była budowa dodatkowej wieży ciśnień w samym mieście (tzw. kontr-zbiornika). Taką konieczność widziano już w pierwszych latach XX wieku, kiedy ciśnienie wody w sieci wodociągowej okazało się niewystarczające. Najbardziej odczuwały to południowe, wyżej położone dzielnice Białegostoku. W 1913 r. zaczęto nawet opracowywać odpowiedni projekt, ale dalsze działania inwestycyjne przerwały wydarzenia wojenne i polityczne w latach 1915-1919. Analizy, które w 1924 r. przeprowadził zarząd przedsiębiorstwa, potwierdziły ustalenia sprzed dekady: problemy związane z utrzymaniem właściwego ciśnienia w sieci powinny zniknąć po wybudowaniu w najwyższym punkcie miasta drugiej wieży ciśnień. Jej zadaniem byłoby zwiększenie ciśnienia wody wodociągowej, magazynowanie jej zapasu oraz regulacja ciśnienia i funkcja rezerwowa na wypadek uszkodzenia magistrali biegnącej z ujęcia wody w Wasilkowie.

I tym razem autorem projektu został krakowski architekt inżynier Kusmer. Nadał on budowli ciekawą formę, umiejętnie obudowując żelbetowy szkielet (płyta fundamentowa i słupy podtrzymujące strop główny, stropy, zbiorniki, dach) stylowymi ścianami z cegły. Dwa zbiorniki na wodę o łącznej pojemności 600 m3 zostały umieszczone w najwyższej kondygnacji, pozostałe piętra zajęły biura wodociągu, mieszkania pracownicze, warsztaty i pokoje techniczne.

FOT. 3 Wieża ciśnień przy ul. Młynowej i siedziba Zarządu wodociągów – rezultat inwestycji z lat 1929-1932W 1929 roku przystąpiono do realizacji inwestycji. Dzięki szybkiemu tempu prac druga wieża ciśnień, zlokalizowana przy ul. Młynowej zaczęła działać już wiosną 1930 roku. Kiedy miejska sieć wodociągowa została już zabezpieczona i jej funkcjonowanie poprawiło się, przez następne dwa lata prowadzono prace wykończeniowe. Ostatecznie budynek został oddany do użytku w 1932 roku. Zakończone dzieło upamiętniono widocznym z daleka napisem na attyce wieńczącej fasadę: „1929 – WODOCIĄG – 1932”.

Powolny proces wydłużania sieci
Wieże ciśnień bardzo korzystnie wpłynęły na działanie miejskiej sieci wodociągowej, jednak ta nie rozwijała się zgodnie z oczekiwaniami. W 1929 roku miejska liczyła ona ogółem 39,7 km, w 1934 r. – 43,5 km, a rok później osiągnęła długość 45 km. Jej budowa postępowała na krótkich odcinkach, ponieważ do zakładania przyłączy zniechęcały wysokie ceny dostarczanej wody. Popyt właścicieli nieruchomości na podłączenia do sieci wodociągowej niewiele zmienił się w porównaniu z czasem zaboru rosyjskiego. Większość instalacji wewnętrznych była zakładana w śródmieściu. W pozostałych dzielnicach przeważała luźna, niska zabudowa z pojedynczych domów, gdzie mieszkańcy wciąż korzystali ze studni podwórzowych. Pomimo że sieć wodociągowa z każdym rokiem wydłużała się, był to powolny proces. Pewne przyspieszenie nastąpiło dopiero w ostatnich latach przed wybuchem II wojny światowej. Problem pogłębiał brak „przymusu wodociągowego”, który planowano wprowadzić przy okazji uruchomienia w 1936 r. nowej kanalizacji miejskiej. Pojedyncze odcinki kanałów powstawały już w latach wcześniejszych, ale systemową ich budowę zapoczątkowano w 1934 roku. W inwentaryzacji majątku Białegostoku z początku 1936 r. zapisano, że w roku budżetowym 1935/1936 wybudowano łącznie 3 368,31 m kanałów. Ze sprawozdania z wykonania budżetu miejskiego z 1937/1938 r. wynika, że po czterech latach inwestycji – na dzień 31 marca 1938 r. – kanalizacja w Białymstoku liczyła ogółem 27 389,14 m.

Strona używa plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Plików Cookies. OK, AKCEPTUJĘ