Partner serwisu
01 kwietnia 2022

Dofinansowania na przeciwdziałanie skutkom suszy w Polsce

Kategoria: Aktualności

Niemal 600 mln zł na realizację blisko 200 proretenycjnych zadań na terenie całej Polski ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, a także kontynuacja działań dla zwiększania retencji korytowej w ramach założeń do Programu Kształtowania Zasobów Wodnych – to tylko niektóre z zapowiedzi ze wspólnej konferencji Ministerstwa Infrastruktury i Wód Polskich.

Dofinansowania na przeciwdziałanie skutkom suszy w Polsce

Zmiany klimatu mają ogromny wpływ na nasze zasoby wodne. Z wyłączeniem zeszłego roku, od 2015 roku każdej wiosny zmagamy się z suszą, która szczególnie dotkliwie uderza w obszary rolne. W tym roku znów mieliśmy ciepłą i niemal bezopadową zimę, dlatego sytuacja jest alarmującą. Spodziewamy się deszczu dopiero w kwietniu, więc musimy podjąć wszystkie niezbędne działania by tę wodę zatrzymać. Służą temu inwestycje na rzecz zwiększania retencji korytowej i dolinowej, które realizujemy od kilku lat. Dzięki rozproszonej sieci piętrzeń nawodniliśmy blisko 40 tys. ha gruntów. Planujemy też modernizację 1000 urządzeń wodnych by magazynować wodę w zlewniach rolniczych. Mam nadzieję, że uproszczenie procedur pozwoli na szybką realizację tego ambitnego planu. Rozwijamy Lokalne Partnerstwa ds. Wody i współpracę z samorządami. Susza to realny problem, któremu musimy zaradzić – powiedział Wiceminister Gróbarczyk.

Przeciwdziałanie skutkom suszy w Polsce

30.03.2022 roku, odbyła się konferencja prasowa dotyczącą działań w zakresie zapobiegania skutkom suszy i kształtowania zasobów wodnych w Polsce. W konferencji wzięli udział Wiceminister Infrastruktury Marek Gróbarczyk, Prezes Wód Polskich Przemysław Daca oraz Zastępca Prezesa Wód Polskich ds. Ochrony przed Powodzią i Suszą Krzysztof Woś. Prelegenci nakreślili aktualną sytuację hydrologiczno-meteorologiczną i przedstawili podejmowane działania dla przeciwdziałania skutkom suszy w Polsce, zwłaszcza na obszarach o kluczowym znaczeniu dla sektora rolniczego.

 

Wyższe temperatury i zwiększone parowanie połączone ze spadkiem wilgotności wierzchnich warstw gleby poniżej 30% budzą nasze obawy. Niestety ciepła zima wpłynęła niekorzystnie na nasze zasoby wodne. Pogoda jest nieprzewidywalna, dlatego musimy zatrzymywać wodę tam gdzie spada, w razie wystąpienia opadów. Możemy to robić coraz skuteczniej, dzięki odbudowie jazów i zastawek głównie w zlewniach rolniczych. Mamy już pierwsze efekty naszych działań, gdyż zwiększyliśmy krajowy wskaźnik retencji z 6,5 do 7%, pierwszy raz od kilkudziesięciu lat –  podkreślił Prezes Daca.

 

Od 2020 roku realizujemy inwestycje z zakresu zwiększania retencji korytowej, zwłaszcza na obszarach o szczególnym znaczeniu dla produkcji rolnej. Wykonaliśmy już 15 zadań inwestycyjnych i 167 zadań utrzymaniowych, zatrzymując ponad 40 mln m3 wody. Mamy zamiar realizować ten program do 2024 roku ze środków własnych. Ponadto dzięki dobrej współpracy z resortem rolnictwa zostaliśmy beneficjentem PROW, otrzymując szansę pozyskania finansowania na kontynuację retencyjnych inwestycji w zlewniach rolniczych. Dzięki współdziałaniu w ramach Lokalnych Partnerstw ds. Wody, na co złożyło się do tej pory ponad 1200 spotkań z rolnikami oraz przedstawicielami spółek wodnych i samorządów, wytypowaliśmy niemal 200 zadań na obszarze całego kraju o wartości prawie 600 mln zł. W ramach PROW musimy zakończyć te zadania do 2025 roku. To duże wyzwanie, jednak dzięki realizacji naszych założeń możemy nawet potroić poziom retencji korytowej. To niezwykle ważne dla produkcji rolnej. Mamy również Plan przeciwdziałania skutkom suszy, pierwszy taki w Polsce dokument, który wskazuje kierunki działań dla zarządzania suszą w celu minimalizacji jej skutków. Plan zawiera szereg działań z zakresu retencji korytowej, dolinowej, krajobrazowej, a także dużej. Stawiamy sobie za cel racjonalną gospodarkę wodną, która równoważy potrzeby człowieka i środowiska naturalnego. Dlatego poza zapewnianiem wody na cele gospodarcze, przywracamy ciągłość morfologiczną rzek i udrażniamy bariery migracyjne – podsumował Wiceprezes Woś.

 

 

Perspektywa wiosennej suszy

Po ciepłej i niemal bezśnieżnej zimie pojawiają się pierwsze sygnały nasilającej się suszy, podobnie jak na wiosnę 2020 roku. W całej Polsce od kilku tygodni panuje bezwietrzna, bezdeszczowa i słoneczna pogoda. Wysokie temperatury, zwiększone parowanie i brak opadów doprowadziły do obniżenia poziomu wód w rzekach i spadku wilgotności w wierzchnich warstwach gleby (0-7 cm) poniżej 30% w centrum i na zachodzie kraju. Stan wód na rzekach osiąga przeważnie poziom średni, ale pojawia się coraz więcej rzek z niskim poziomem. Obserwuje się również postępujący w głąb spadek wilgotności gruntu. Tendencja ta może się utrzymać, gdyż według prognoz IMGW nadchodząca wiosna będzie cieplejsza niż zwykle. W kwietniu i maju średnia miesięczna temperatura powietrza powinna kształtować się powyżej normy wieloletniej. W kwietniu i maju miesięczna suma opadów atmosferycznych na południu kraju będzie mieścić się w zakresie normy wieloletniej.  Na północy kraju w kwietniu powyżej normy, zaś w maju w zakresie normy.

Postępująca susza powoduje problemy dla rolników, m. in. utrudnia siew zbóż jarych i uniemożliwia nawożenie gleby nawozami azotowymi. Dlatego tak ważne jest, by w razie wystąpienia opadów deszczu, zatrzymać wodę w miejscu tam gdzie spadła. Dla przeciwdziałania skutkom suszy w zlewniach rolniczych Wody Polskie od 2020 roku kontynuują wdrażanie założeń do Programu Kształtowania Zasobów Wodnych (zPKZW), a także rozwijają współpracę na rzecz zwiększania retencji w ramach Lokalnych Partnerstw ds. Wody. Strategicznym dokumentem dla wskazania najistotniejszych kierunków działań, które pomogą zapobiec kryzysowi wodnemu w Polsce jest Plan przeciwdziałania skutkom suszy (PPSS) przyjęty w drodze rozporządzenia w zeszłym roku. Dzięki realizacji jego założeń możliwe będzie zapewnienie odpowiedniej ilości i co najmniej dobrej jakości wody niezbędnej dla społeczeństwa, środowiska i wszystkich sektorów gospodarki narodowej.

 

Sukcesywnie zwiększamy retencję w zlewniach rolniczych

W odpowiedzi na postępujące zmiany klimatu, powodujących coraz częstsze susze i powodzie, Wody Polskie zdecydowało o podjęciu pilnych działań na rzecz zwiększania retencji korytowej na terenach rolniczych. W 2020 roku opracowano zPKZW, w ramach którego zaplanowano budowę, odbudowę lub remont urządzeń wodnych w celu zatrzymywania wody w miejscu, gdzie jest on potrzebna. Realizacja działań przyniosła wymierny, niemal natychmiastowy efekt w postaci magazynowania wody w praktycznie każdej zlewni w kraju. Już w pierwszym roku wdrażania założeń zretencjonowano dodatkowe 60 mln m3 wody, co pozwoliło podnieść ogólnopolski poziom retencji pierwszy raz od kilkudziesięciu lat.

Od 2020 roku dzięki realizacji 15 zadań o charakterze inwestycyjnym i 167 zadań o charakterze utrzymaniowym na 640 urządzeniach wodnych zretencjonowano dodatkowo 46 mln m, co pozwoliło nawodnić obszar 37 tys. ha, w tym 34 tys. ha gruntów rolnych.  Łącznie w ramach zPKZW zaplanowano realizację 52 zadań o charakterze inwestycyjnym i 284 zadań o charakterze utrzymaniowym na ponad 1000 urządzeń wodnych do 2025 roku. Wdrożenie działań pozwoli zretencjonować dodatkowo 54 mln m wody, zwiększając poziom retencji korytowej do ponad 156 mln m wody. Pozwoli to nawodnić 62 tys. ha gruntów będących w zasięgu oddziaływania urządzeń wodnych.

Obecny budżet narastająco to od roku 2020 kwota ok. 162 mln zł. Zgodnie z założeniami, zadania wynikające z zPKZW są stale aktualizowane i korygowane w ciągu roku. W przypadku pojawienia się oszczędności poprzetargowych wprowadzane są nowe zadania, w związku z czym łączny koszt realizowanych zadań ulega ciągłym zmianom.

Wdrażanie zPKZW jest możliwe dzięki ścisłej współpracy z lokalnymi samorządami oraz spółkami wodnymi zrzeszającymi rolników, będących właścicielami urządzeń melioracyjnych. W sprawie zwiększania retencji korytowej odbyło się już ponad 1200 spotkań z przedstawicielami m.in. samorządów, spółek wodnych i rolników w ramach Lokalnych Partnerstw ds. Wody. W zakresie współpracy, dotyczącej m.in. kształtowania zasobów wodnych, zawarto blisko 90 porozumień finansowych na kwotę ponad 10 mln zł, a także blisko 50 porozumień rzeczowych. Celem Lokalnych Partnerstw do spraw Wody jest stworzenie pola współpracy między istotnymi podmiotami mającymi wpływ na gospodarkę wodną.

 

Setki milionów złotych ze środków europejskich na poprawę bilansu wodnego terenów rolniczych

Jednocześnie Komisja Europejska 31 sierpnia 2021 r. zaakceptowała strategiczną zmianę Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 - 2020, rozszerzając wsparcie w okresie przejściowym dla operacji „Zarządzanie zasobami wodnymi”, które będzie przyznawane w ramach poddziałania 4.3 „Wsparcie na inwestycje związane z rozwojem, modernizacją i dostosowywaniem rolnictwa i leśnictwa”. Beneficjentem instrumentu są Wody Polskie, które we współpracy z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi będą realizować zadania związane z budową lub przebudową urządzeń piętrzących w celu zwiększenia retencji korytowej w zlewniach rolniczych.

W ramach środków z PROW, Wody Polskie zaplanowały realizację 196 zadań inwestycyjnych do 2025 roku. Ich szacunkowa to ok. 590 mln zł. Zgodnie z harmonogramem pierwsze nabory mogą zostać ogłoszone w drugim kwartale 2022 r. Budżet operacji wynosi ponad 215 mln euro! Stawki wsparcia obejmują 100% kosztów kwalifikowalnych operacji, zaś maksymalna kwota udzielonej pomocy na operację nie może przekroczyć 10 mln zł.

Oferowane wsparcie ma przyczynić się do zwiększania możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałania powodzi i suszy w zlewniach rolniczych. Dzięki czasowemu spiętrzeniu wód z wykorzystaniem jazów i zastawek, możliwe będzie przekierowanie wody do systemów rowów melioracyjnych, co w rezultacie doprowadzi do zwiększenia poziomu wód gruntowych na okolicznych terenach. Celem operacji jest zatrzymywanie lub spowalnianie spływu wód w obrębie zlewni rolniczych, przy jednoczesnym zachowaniu różnorodności biologicznej i przywracaniu funkcji obszarom mokradłowym. Takie działania wpłyną na poprawę stosunków wodnych w glebie, zabezpieczając dostępność wód w okresie niedoborów opadów oraz zapewniając spływ wód do rzek w okresie nadmiaru wody.

 

Realizacja Planu przeciwdziałania skutkom suszy pozwoli zapewnić bezpieczeństwo wodne Polski

Plan przeciwdziałania skutkom suszy  określa, w jaki sposób w najbliższych latach podejmowane będą działania dotyczące zarządzania zasobami wodnymi, zarządzania kryzysowego i szacowania strat spowodowanych suszą. Celem jest ograniczenie jej skutków, przez optymalne działania, zarówno techniczne – w tym inwestycyjne, jak i nietechniczne – np. poprzez edukację społeczną. Istotne w procesie przeciwdziałania temu zjawisku są różnego typu działania związane z powiększaniem dyspozycyjnych zasobów wodnych – zarówno z zakresu dużej, jak i małej retencji. PPSS jest dokumentem nie tylko dla urzędników państwowych, ale również dla przedsiębiorców oraz osób indywidualnych. W przeciwdziałanie skutkom suszy może zaangażować się każdy mieszkaniec kraju.

Plan został opracowany w 2020 roku przez Wody Polskie we współpracy m.in. z organami administracji rządowej, oraz naukowcami z szeregu polskich uczelni. Był on również poddawany konsultacjom społecznym, które nadały ostateczny kształt dokumentu. Plan został następnie przyjęty w drodze rozporządzenia Ministra Infrastruktury w roku 2021. Dokument ten wpisuje się, w tak istotną obecnie - tematykę adaptacji do zmian klimatu.

 

PPSS zawiera 3 listy inwestycyjne, w ramach których proponuje się realizację 314 działań na łączną kwotę 12,4 mld zł, w tym:

  • 78 inwestycji planowanych do realizacji przez Wody Polskie o szacunkowej wartości ok. 10,5 mld zł;
  • 54 inwestycje na obszarach rolnych realizowanych w ramach programu kształtowania zasobów wodnych na kwotę 203 mln zł;
  • 182 inwestycje na kwotę ponad 1,6 mld zł zgłoszone do realizacji przez jednostki samorządu terytorialnego.

Realizacja działań zawartych w PPSS przyczyni się do minimalizacji skutków suszy a tym samym ograniczenia strat gospodarczych, społecznych i środowiskowych. Obecnie Wody Polskie wdrażają zapisy planu przeciwdziałania skutkom suszy oraz prowadzą monitoring procesu wdrażania dokumentu przez jednostki samorządu terytorialnego. W zeszłym roku, w ramach działań edukacyjnych, opracowano również broszury wskazujące jak każdy z nas może oszczędzać wodę i dbać o jej zasoby. Z broszurami oraz innymi informacjami z zakresu przeciwdziałania skutkom suszy można zapoznać się na stronie www.stopsuszy.pl

 

 

źródło: PGW Wody Polskie
fot. PGW Wody Polskie
Nie ma jeszcze komentarzy...
CAPTCHA Image


Zaloguj się do profilu / utwórz profil
ZAMKNIJ X
Strona używa plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Plików Cookies. OK, AKCEPTUJĘ