Wyzwanie 3 – nowe podejście do zarządzania
Jak wynika z przedstawionej wcześniej argumentacji, mamy do czynienia z szybkimi zmianami dotykającymi sektor komunalny. Jest to także skutek wielu innych czynników – transformacja systemu społeczno-politycznego i gospodarczego weszła w swój „wiek dojrzały”, członkostwo Polski w Unii Europejskiej w sposób znaczący wpłynęło na tempo tych zmian, jesteśmy też członkiem światowej społeczności, odczuwającej konsekwencje globalizacji i rewolucji technologicznej. Wszystko to w sposób oczywisty wpływa na zmiany zachowań ludzi w środowiskach pracy i funkcjonowaniu w relacjach społecznych i ekonomicznych. Dla osób zarządzających firmami oznacza to kolejne wyzwanie – proste mechanizmy gospodarki wolnorynkowej zdają się już nie działać w wielu wypadkach, a w przypadku sektora komunalnego, który jest niezwykle podatny na zmiany społeczne i polityczne, jest to szczególnie widoczne. Tradycyjny model biznesowy oparty o podejście transakcyjne przestaje być wystarczający – sukces firm komunalnych nie może być oparty już o proste tradycyjne mechanizmy rynkowe. Argumenty przedstawione powyżej wskazują wyraźnie na zbliżający się, czy też już występujący kryzys modelu zarządzania w tym sektorze. Jeśli bowiem przyjmiemy, że nieuchronną konsekwencją rozwoju infrastruktury wodociągowej i kanalizacyjnej w warunkach depopulacji, ale i jednoczesnej presji społecznej na stały rozwój usług publicznych, są procesy konsolidacyjne sektora oraz wdrażanie dużych projektów technologicznych, to należy zastanowić się, w jaki sposób jesteśmy w stanie wdrożyć takie podejście, uzyskując jednocześnie przyzwolenie społeczne i polityczne na takie działania.

Zapytać można, czy takie przyzwolenie jest niezbędne – odpowiedź będzie zapewne banalna. Oczywiście – TAK, a trudno sobie dzisiaj wyobrazić wprowadzanie istotnych zmian w systemie lokalnej gospodarki komunalnej bez odpowiedniej komunikacji społecznej, nierzadko bez udziału lokalnej społeczności w procesie podejmowania decyzji i z pełnym zrozumieniem wszystkich racji. Prowadzenie dużych projektów inwestycyjnych, a takie będą mieć największy sens ze względów ekonomicznych, wymagać będzie bliskiego współdziałania wielu podmiotów samorządowych, prowadząc do przekraczania granic gmin i konieczności budowania relacji pomiędzy wspólnotami samorządowymi. To zaś oznaczać będzie w wielu przypadkach konieczność rozszerzenia pojęcia „dobra wspólnego” na znacznie większe grupy obywateli. Zdolność do odpowiedniego kształtowania takiej polityki i samego zarządzania firmami komunalnymi decydować będzie o sukcesie lub porażce wielu projektów. Wydaje się w takim razie uprawnione stwierdzenie, że obecny tradycyjny model zarządzania oparty na „transakcji” ustąpić musi modelowi opartemu na „relacji”. Warto w tym kontekście przywołać spojrzenie prof. Jerzego Hausnera, który twierdzi, że nowe czasy wymagają nowego podejścia do zarządzania – konieczne jest oparcie rozwoju firm na ideach, tak aby zapewnić im realny społeczny wymiar. Firma-idea, to taka, w której relacje wewnętrzne i zewnętrzne stają się źródłem rozwoju i sukcesu, a wolnorynkowe hasło, że the business of business is business przestaje mieć zastosowanie w wielu przypadkach. Idee można rozumieć zatem jako wartości firmy, na których opiera ona swoje relacje z wszystkimi interesariuszami. Wydaje się, że w kontekście opisanych wyzwań, firmy komunalne w sposób naturalny predystynowane będą do weryfikacji swojego modelu biznesowego w oparciu o to podejście.

Co to oznacza w praktyce? Z pewnością wyzwaniem dla wielu przedsiębiorstw będzie przedefiniowanie swoich celów rozwojowych i wdrożenie nowego,  strategicznego podejścia. Warto zadbać o właściwe i pełne zrozumienie wszystkich procesów zachodzących w firmie, co nieuchronnie doprowadzi nas do konieczności wprowadzenia elementów lub też rozwiązań całościowych zarządzania procesowego. Nowe podejście do zarządzania uwzględniać będzie musiało nowe sposoby komunikowania z otoczeniem – z pewnością nowe rozwiązania technologiczne będą mieć tu duże znaczenie (zaawansowane wirtualne biura obsługi klienta, indywidualizacja obsługi klientów, dostęp do danych, działania informacyjne itp.). Kluczowe także wydaje się zastosowanie rozwiązań wzmacniających wykorzystanie pracowników i budowanie stabilnych, prorozwojowych relacji wewnętrznych. Jednym z coraz częściej stosowanych narzędzi w tym zakresie staje się wartościowanie pracy, co powoduje w gruncie rzeczy konieczność przeskanowania całej firmy pod kątem jej efektywności, ale także struktur i relacji wewnętrznych. Jeśli dobrze przygotowane i przeprowadzone, wartościowanie staje się źródłem satysfakcji z pracy, sposobem na indywidualizację i upodmiotowienie pracownika, skutecznym narzędziem nowoczesnego zarządzania ludźmi.

przypisy
¹ Termin często stosowany w odniesieniu do pojęcia miasta inteligentnego, oznaczający dosłownie „szybkie zwycięstwa”, czyli łatwe i szybkie zastosowania nowych technologii, które mają charakter często PR-owy i rozwiązują jednostkowe problemy.

Cały artykuł opublikowany został w magazynie "Kierunek Wod-Kan" nr 4/2014.

Fot.: pl.123rf.com/ zdjęcie ilustracyjne