Kontrowersyjny metal
Gdzie szukać?
Zawartość glinu w wodach powierzchniowych, gruntowych i głębinowych zależy od struktury geologicznej i rodzaju podłoża, bowiem zawsze zawierają one pewne ilości tego pierwiastka. Istnieją obszary, gdzie zawartość glinu w glebie czy wodzie znacznie przekracza dopuszczalne normy. W rejonie Rio Murucupi analiza wody rzecznej przeprowadzona przez Federalny Urząd do Spraw Środowiska w Wiedniu wykazała, że zawiera ona blisko 1 mg Al/l [3]. Glin pod względem występowania w litosferze znajduje się na trzeciej pozycji po tlenie i krzemie. Uwzględniając
również glin w formie tlenkowej, stanowi on około 15% wagowych litosfery. Glin wchodzi w skład 250 minerałów, z czego 40% przypada na glino-krzemiany. Minerały pierwotne i wtórne w środowisku kwaśnym ulegają rozkładowi, podczas którego uwalniany jest glin. Początkowo ze struktur minerałów uwalniane są kationy o charakterze zasadowym, których miejsce zajmują jony H+. Po uzyskaniu odpowiedniego stężenia jonów H+ uwalniane są jony Al3+. O włączeniu glinu do cykli biogeochemicznych decyduje głównie pH wszystkich podstawowych elementów ekosystemów, tj.: gleby, wody i powietrza. Zwiększenie ilości aktywnego glinu w glebie wiąże się z procesem dekalcytacji. W przyrodzie glin występuje tylko w trzecim stopniu utlenienia. Nie zmienia stopnia utlenienia, ale dla
różnych wartości pH może występować w formie rozpuszczalnej lub nierozpuszczalnej, jako koloid, jon, lub w połączeniach organiczno-mineralnych. Formy te mogą mieć charakter: kationów, anionów, bądź występować jako cząstki obojętne [5].
Dodatkowym źródłem zanieczyszczeń glinem są ścieki przemysłowe, osady wodociągowe, które powstają w procesie uzdatniania wody pitnej i odprowadzane są do rzek lub kanalizacji, skąd mogą trafić do wód powierzchniowych.
Zużyte kąpiele alkaliczne powstające przy trawieniu glinu zawierają powyżej 60 g NaOH/l i około 70 g Al/l oraz mają temperaturę 80-90oC. W celu ich powtórnego wykorzystania należy zmniejszyć stężenie glinu do zawartości 20-30 g Al/l. Teoretycznie sprawa wydaje się prosta, ponieważ rozpuszczalność glinu w wodorotlenku sodu w temperaturze 30oC wynosi zaledwie 10-20 g/l, a zatem przez zwykłe ostudzenie kąpieli można pozbyć się nadmiaru glinu. W praktyce jednak strącający się w wodorotlenek glinu może przez długi czas utrzymywać się w stanie rozdrobnienia
koloidalnego i nie sedymentuje. Wydzielone w końcu osady zajmują wyjątkowo dużą objętość, nawet do 90% objętości kąpieli. Korzystniej jest przeprowadzić regenerację zużytych kąpieli alkalicznych metodą elektrolityczną. Odzyskany w ten sposób glin można przerabiać na siarczan glinu [6].