Uwagi profesora
Profesor wniósł szereg krytycznych uwag do rozwiązań proponowanych przez biuro projektowe David Grove. Zaproponował zmiany w wymiarowaniu średnic niektórych odcinków kanalizacji oraz lokalizacji wybranych ciągów kanalizacyjnych. Również zastosowanie dwóch przepompowni ścieków budziło ekonomiczno-eksploatacyjne wątpliwości eksperta. Zastrzeżenia Genzmera były na tyle istotne i zasadnicze, że wywołały zaniepokojenie w biurze projektowym, ponieważ ich uwzględnienie wiązało się z wykonaniem nowych obliczeń i rysunków technicznych oraz mogło spowodować niedotrzymanie terminu przekazania dokumentacji wykonawczej (rys. 2). Z dokumentów archiwalnych wynika, że biuro projektowe dotrzymało terminu umowy w prze- kazaniu dokumentacji wykonawczej sieci kanalizacyjnej miasta, uwzględniającej zastrzeżenia Genzmera, w tym zastosowanie tylko jednej przepompowni ścieków na północno-wschodnim, kolejowym osiedlu Tczewa. W kolejnych latach prace studyjno-projektowe koncentrowały się wokół oczyszczalni i sposobu odprowadzania oczyszczonych ścieków do Wisły. Przykładową korespondencję prof. Genzmera z burmistrzem Tczewa przedstawiono na rys. 3. Oczyszczone mechanicznie ścieki miały być odprowadzane rurociągiem w głąb Wisły z wylotem 50 m od brzegu [4]. Koncepcję tego rozwiązania technicznego przedstawiono na rys. 1.

RYS. 3 Pismo prof. E. Genzmera z dnia 3.4.1906 roku do burmistrza Tczewa w sprawie kanalizacji odprowadzającej oczyszczone ścieki do Wisł

Profesor z Orłem
Profesor Genzmer był doceniany i wyróżniany przez władze pruskie. W wieku 45 lat otrzymał jeden z najwyższych pruskich orderów cywilno-wojskowych, Order Czerwonego Orła IV klasy (Rote Adlerorden IV Klasse), a dziesięć lat później Krzyż Kawalerski I klasy z Koroną Albrechta (Ritterkreuz I Klasse mit der Krone vom Albrechtsorden). Uwieńczeniem kariery akademickiej było otrzymanie w wieku 64 lat doktoratu honoris causa, przyznanego w 1920 roku przez Technische Hochschule Danzig [5]. Ewald Genzmer zmarł 1 kwietnia 1932 roku w Radebeul, niedaleko Drezna. Został pochowany na zabytkowym cmentarzu, utworzonym w XVI wieku w Halle (Saale), miejscem spoczynku zasłużonych profesorów uniwersyteckich, ludzi nauki, sztuki, przemysłowców, lekarzy. Profesor pozostawił po sobie liczne opracowania, w tym podręczniki akademickie, poradniki, ekspertyzy i projekty kanalizacyjne miast, chociażby Wejherowa (Neustadt), Chełmna (Culm), Kwidzyna (Marienwerder). Wyobraźnia E. Genzmera wybiegała w przód na dziesiątki lat. Przykładem są rozwiązania gospodarki ściekowej w Halle (Saale) i Tczewa. Zrealizowane w Tczewie, na początku XX wieku, projekty sieci kanalizacyjnej przetrwały do dnia dzisiejszego. Wyróżnik inwestycyjny, określany wskaźnikiem świadczącym o stopniu skanalizowania miasta w Tczewie w 1910 roku, wynosił 1,46 mb kanalizacji/ mieszkańca, a w roku 1990 miał wartość tylko 1,38 mb kanalizacji/ mieszkańca [6]. Zasadnicza rozbudowa oraz modernizacja kanalizacji wykonywana jest współcześnie, a współczynnik skanalizowania miasta ma tendencję rosnącą. Jego wartość w 2008 roku wynosiła 2,39 mb kanalizacji/mieszkańca. Pierwsza oczyszczalnia ścieków, pionierska w skali Europy, została wyłączona z eksploatacji po 88 latach jej funkcjonowania, kiedy jej skuteczność ekologiczna nie spełniała wymaganych współcześnie standardów jakościowych.

Literatura:
1. Personalien des Professor Ewald Genzmer in der Abteilung für Architektur der Technischen Hochschule zu Danzig - Langfuhr Archiwum Państwowe w Gdańsku
2. Historische Kartei (Personalien Ewald Genzmer) Technische Universität Dresden Universitätsarchiv
3. Materiały archiwalne, Archiwum Urzędu Miasta w Tczewie
4. Materiały archiwalne, Archiwum ZWiK w Tczewie
5. 20 Jahre Technische Hochschule Danzig 1904 -1924 Verlag A.W. Kafemann G.m.b.H. Danzig 1924
6. R. Lidzbarski „Rozbudowa kanalizacji sanitarnej Tczewa w okresie ostatnich stu lat“ ,BMP Ochrona Środowiska 5/2009 rok