Indeks Wodnych Miast (Water City Index, WCI) jest rankingiem efektywności wykorzystywania zasobów wody w polskich miastach. Co roku przygotowuje go grono ekspertów, w ramach większego przedsięwzięcia jakim jest Open Eyes Economy. Jest to ruch ekspercko-obywatelski, ktory stawia na podejmowanie działań o praktycznej przydatności.

Miasta, które skutecznie chronią swoje zasoby wodne, inwestują w infrastrukturę retencyjną i dbają o bioróżnorodność są bardziej odporne na zmiany klimatyczne i ich skutki. WCI2024 jest zobiektywizowanym narzędziem służącym do analizy stanu miast pod kątem zrównoważonego zarządzania wodą. Ranking dostarcza danych i wskazówek, które mogą pomóc samorządom lepiej rozumieć wyzwania, z jakimi się borykają, oraz inspirować do podejmowania działań zmierzających do poprawy sytuacji.

Dla miast, które znalazły się na dalszych miejscach ranking ma być wstępem do pogłębionej analizy indywidualnych potrzeb i możliwości. Każde miasto ma unikalny charakter, a wyzwania wodne, z jakimi się mierzy, mogą się różnić w zależności od lokalnych warunków. Ranking tmoże być więc narzędziem do wskazania obszarów wymagających poprawy oraz do zidentyfikowania silnych stron, które można dalej rozwijać.

Water City Index 2024 został przygotowany w oparciu o tą samą metodę, która była wykorzystywana w poprzednich rankingach. Podobnie jak w ubiegłych latach, duży nacisk został położony na pomiar aktywności samorządów i bezpośrednich efektów prowadzonej polityki poprzez wykorzystanie wskaźników, które pokazują zmiany w ich wartościach jakie nastąpiły w latach 2019–2023.

WCI 2024 obejmuje 3 kategorie oraz 13 podkategorii oceny. 

ŻYCIE – pierwszy z analizowanych obszarów – odnosi się do codziennego użytkowania zasobów wody przez mieszkańców, uwzględniając m.in. gospodarkę wodno-ściekową, gęstość sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w mieście, awaryjność sieci, zużycie wody, dostępność i cenę za metr sześcienny wody, a także wydatki realizowane przez miasta na gospodarkę ściekową i ochronę wód.

 Wysokie miejsce w tej kategorii zajmują miasta, które z sukcesem minimalizują straty wody i zapewniają równomierny dostęp do jej zasobów, dbając jednocześnie o infrastrukturę, która zapewnia mieszkańcom komfort i bezpieczeństwo.

ZAGROŻENIE to kolejny krytyczny aspekt uwzględniany w rankingu, który skupia się na odporności miast na kryzysy wodne, takie jak susze, powodzie czy ekstremalne zjawiska pogodowe. Ważnym elementem jest tu ochrona zielonej i błękitno-zielonej infrastruktury, która nie tylko pomaga zapobiegać powstawaniu „miejskich wysp ciepła” czy poprawiać jakość powietrza, ale również pełni kluczową rolę w retencji wód opadowych i przeciwdziałaniu zjawisku uszczelniania powierzchni (nadmierne betonowanie). Mierzony jest m.in.: udział powierzchni miasta w obszarze zagrożenia powodziowego, długość wałów przeciwpowodziowych w stosunku do powierzchni obszaru zagrożenia powodziowego w mieście, roczne opady w przeliczeniu na powierzchnię uszczelnioną, liczba awarii wodociągów w przeliczeniu na całkowitą długość sieci czy procent terenów biologicznie czynnych w obszarze miasta.

Indeks miast nie będących miastami na prawach powiatu został przygotowany w oparciu o jedną zbiorczą kategorię.

GOSPODARKA I SPOŁECZEŃSTWO to ostatni z trzech kluczowych obszarów. Ocenie poddawane jest tu, jak miasta wykorzystują zasoby wodne do wzmacniania swojej konkurencyjności gospodarczej oraz podnoszenia jakości życia mieszkańców. W tej kategorii kluczową rolę odgrywa również umiejętne zagospodarowywanie terenów nadrzecznych, co nie tylko przyciąga turystów i inwestorów, ale także sprzyja lokalnej rekreacji. Wskaźnik w tej kategorii był obliczany m.in. w oparciu o zużycie wody przez przemysł, liczbę przedsiębiorstw działających w branży transportu wodnego czy liczbę przekroczeń cieków wodnych (mostów) w stosunku do długości cieków w mieście. Ostatni obszar („Kultura i mieszkańcy”) był oparty na takich miernikach jak: długość linii brzegowej w mieście, procentowy udział wód powierzchniowych w powierzchni miasta, zmianę udziału parków, zieleńców i terenów zieleni osiedlowej w powierzchni ogółem czy zmianę udziału wydatków miast na utrzymanie zieleni w dochodach własnych.

Miasta, które rozwijają swoje zasoby wodne w sposób zrównoważony i wielofunkcyjny, zapewniają korzyści zarówno dla gospodarki, jak i dla mieszkańców, jednocześnie chroniąc zasoby dla przyszłych pokoleń.

 

Wyniki Water City Index 2024

W tegorocznym Water City Index 2024 zwycięskie miasta wyróżniły się na tle innych dzięki kompleksowemu podejściu do zarządzania zasobami wodnymi, skuteczności w reagowaniu na zagrożenia oraz wdrażaniu zrównoważonych rozwiązań. Każde z wyróżnionych miast pokazało, że poprzez strategiczne zarządzanie wodą można nie tylko rozwiązywać bieżące problemy, ale także budować długoterminową odporność na przyszłe wyzwania klimatyczne.

W rankingu metropolii Wrocław zajął pierwsze miejsce, wyprzedzając Bydgoszcz (II miejsce) i Łódź (III miejsce).

Wrocław wyróżnia się polityką zarządzania zasobami wodnymi, inwestycjami w infrastrukturę retencyjną oraz nowoczesnymi rozwiązaniami w zakresie ochrony środowiska wodnego, mającym na celu minimalizację strat wody i poprawę jej jakości. Miasto dysponuje też zaawansowaną infrastrukturą przeciwdziałającą skutkom kryzysów wodnych. Ponadto, łączy ono z powodzeniem rozwój urbanistyczny z ochroną zielonych terenów i dbałością o lokalny ekosystem.

 

W kategorii miast na prawach powiatu zwyciężył Słupsk, który wyprzedził Gdynię (II miejsce) i Gorzów Wielkopolski (III miejsce).

Słupsk skutecznie wykorzystuje zasoby wodne do wzmacniania lokalnej gospodarki. Miasto wyróżnia się przede wszystkim proaktywną polityką przeciwdziałania suszom, co wzmacnia jego odporność na kryzysy środowiskowe.

 

W kategorii miast średniej wielkości na czoło wysunęło się Mrągowo, przed Augustowem (II miejsce)  i Żywcem (III Miejsce).

 

Mrągowo zainwestowało w infrastrukturę wspierającą rekreację nad wodą. Może też się poszczycić zrównoważoną polityką wodną we wszystkich obszarach analizy, co nie tylko poprawiło jakość życia mieszkańców, ale także zwiększyło atrakcyjność turystyczną.

 

Wyniki tegorocznej edycji rankingu Water City Indeks przedstawiono na kongresie Woda-Miasto-Jakość Życia, który odbył się 15-16 października 2024 we Wrocławiu.

 

Zestawienie zostało przygotowane przez następujące grono ekspertów: prof. JERZY HAUSNER Przewodniczący OEES Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej, dr hab. MICHAŁ KUDŁACZ prof. Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, dr JAKUB GŁOWACKI z Wydziału Gospodarki Publicznej, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, dr inż. KLARA RAMM starszy specjalista ds. Gospodarki Wodnej, Arcadis i kierownikpProjektu Izba Gospodarcza „Wodociągi Polskie", dr ROMAN ZHEBCHUK ekonomista z Czerniowieckiego Uniwersytetu Narodowego im. Jurija Fedkowycza, dr hab. inż. ANDRZEJ TIUKAŁO prof IMGW PIB i starszy konsultant ds. gospodarki wodnej, Arcadis, KRZYSZTOF KUTEK Director Water and Climate Change, Arcadis, MARCIN ĆMIELEWSKI główny specjalista ds. gospodarki wodnej, Arcadis,  SZYMON MARCZAK młodszy specjalista, Arcadis.

Redakcja naukowa: dr hab. MICHAŁ KUDŁACZ, KRZYSZTOF KUTEK

Patronat: Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej, Arcadis, Open Eyes Economy Summit.