Partner serwisu
Tylko u nas
06 maja 2020

Farmaceutyki a środowisko wodne

Kategoria: Z życia branży

Obecność farmaceutyków w środowisku to zjawisko coraz lepiej rozpoznawalne od strony źródeł i sposobu rozprzestrzeniania się oraz ryzyka, jakie może powodować ich stała obecność w wodzie czy w glebie. Dziś więcej już wiadomo o technikach usuwania farmaceutyków ze ścieków, jednak w związku z brakiem wymogów prawnych oraz wysokim kosztem zaawansowanych metod
oczyszczania, technologie nie są wprowadzane do regularnego użycia.

 

Farmaceutyki a środowisko wodne

Farmaceutyki są uwalniane do środowiska na różnych etapach cyklu życia produktu: produkcji, konsumpcji i unieszkodliwiania odpadów. Ich głównymi źródłami w środowisku wodnym są substancje bioaktywne spożywane przez ludzi w produktach medycznych/lekach, wydalane z moczem i kałem, lub niewłaściwie deponowane. W związku z tym główną drogą farmaceutyków dostarczanych przez ludzi do środowiska wodnego są bezpośrednie zrzuty ścieków z miejskich oczyszczalni (OŚ) na obszarach przybrzeżnych, a także rzeki przenoszące ścieki z śródlądowych OŚ.

Źródła i wpływ farmaceutyków na środowisko
Farmaceutyki to związki chemiczne stosowane od lat w celach leczniczych lub terapeutycznych przez ludzi oraz w hodowli zwierząt. Tendencja ich zużycia jest wzrastająca, a roczną konsumpcję szacuje się globalnie na wiele tysięcy ton dla każdej z grup. Większość z nich nie jest w pełni przetwarzana przez organizmy do nieaktywnych biologicznie metabolitów, w związku z czym razem z moczem i kałem dostają się do ścieków komunalnych. Ponadto do toalet trafia część przeterminowanych leków. Ścieki poddawane są oczyszczaniu w oczyszczalniach bazujących na technologii osadu czynnego, który nie jest dedykowany do usuwania farmaceutyków, stąd wiele badań wskazuje, że farmaceutyki obecne są w ściekach oczyszczonych. Pomimo faktu, że oczyszczalnie mechaniczno-biologiczno-chemiczne są wydajne w usuwaniu biogenów, stopień usuwania farmaceutyków może być niewielki. Dodatkowo, niektóre leki ulegają przemianom w oczyszczalni do ciągle jeszcze aktywnych produktów ubocznych. Oznacza to, że duży ładunek mieszaniny farmaceutyków i produktów ich przemian każdego dnia dostaje się do wód odbierających ścieki oczyszczone. Po trafieniu cząsteczki farmaceutyku do wód naturalnych jej losy zależne są od panujących tam warunków (m.in. temperatury, zasolenia, obecności organizmów czy naświetlenia). Większość farmaceutyków usuwana jest z wód w ciągu kilku dni lub tygodni, ale ciągły nowy dopływ powoduje, że związki te nazywane są pseudotrwałymi zanieczyszczeniami środowiska.


Innymi ważnymi źródłami farmaceutyków w środowisku są spływy z pól nawożonych gnojowicą i gnojówką
oraz akwakultury (szczególnie duży ładunek antybiotyków i związków przeciwpasożytniczych).
W Polsce farmaceutyki wykryte zostały w każdym rodzaju próbek środowiskowych, w tym w wodach głębinowych w stężeniach podobnych do tych, jakie są wykrywane w innych krajach europejskich.


Pomimo stosunkowo krótkiego czasu przebywania w środowisku, farmaceutyki mają potencjał wpływania na bytujące tam organizmy. Szczególnie niebezpieczne są związki, które wykazują potencjał endokrynny (wpływające na gospodarkę hormonalną organizmu). Przykładem jest 17alfa-etynyloestradiol, który został wpisany na listę obserwacyjną Komisji Europejskiej jako zanieczyszczenie priorytetowe. W badaniach laboratoryjnych związek ten wpływał na dystrybucję płci u ryb w stężeniu rzędu ng/l, czyli takim, w jakim jest oznaczany w próbkach wód powierzchniowych. Dodatkowo obecność małych dawek antybiotyków w wodzie generować może zjawisko antybiotykooporności bakterii, co z kolei stwarza niebezpieczeństwo dla ludzi.


Wykrywanie farmaceutyków w wodach głębinowych wykorzystywanych w celach konsumpcyjnych to sygnał, że przemieszczanie się farmaceutyków nie jest ograniczone tylko do wód powierzchniowych. Ciągle mało wiadomo na temat oddziaływania metabolitów farmaceutyków i ich mieszanin na ekologię wód i gleb, ponieważ prace nad ustaleniem tego są trudne do wykonania i interpretacji.
Podsumowując, ryzyko negatywnego wpływu farmaceutyków na środowisko jest wysokie, co powoduje naglącą potrzebę zatrzymania ich przedostawania się do środowiska.

Nie ma jeszcze komentarzy...
CAPTCHA Image


Zaloguj się do profilu / utwórz profil
ZAMKNIJ X
Strona używa plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Plików Cookies. OK, AKCEPTUJĘ