Less Is More
Kolejnym projektem realizowanym obecnie przez GFW jest projekt Less Is More „Energy-efficient technologies for removal of pharmaceuticals and other contaminants of emerging concern (CEC)”. Partnerzy projektu to reprezentanci oczyszczalni ścieków, gmin, stowarzyszeń i nauki ze Szwecji, Danii, Litwy i Polski.
Projekt jest odpowiedzią na następujące problemy:
• rosnące użycie farmaceutyków i innych organicznych mikrozanieczyszczeń,
• brak dostosowania systemów oczyszczania do usuwania mikrozanieczyszczeń,
• zatrważające raporty nt. wpływu mikrozanieczyszczeń na ekosystem.
Ogólną ideą projektu jest przetestowanie i rozpowszechnianie informacji o nowych, opłacalnych rozwiązaniach technologicznych do usuwania farmaceutyków, CEC i bakterii odpornych na antybiotyki, odpowiednich dla małych i średnich oczyszczalni ścieków.
Rozwiązania będą oparte o ozonowanie (utlenianie), węgiel aktywny (adsorpcja), filtrację membranową (separacja). Główne rezultaty projektu Less Is More opisano w ramce.

Przy udziale międzynarodowych ekspertów, w oparciu o testy pilotażowe w Danii, Szwecji i na Litwie, zostanie stworzony projekt koncepcyjny i propozycja inwestycyjna wdrożenia technologii usuwania farmaceutyków na oczyszczalniach ścieków w Polsce.

Więcej informacji: https://gfw.pl/projekty/less-is-more/.

***

W prawodawstwie UE podstawowy obowiązek ograniczania mikrozanieczyszczeń wynika z europejskiej Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW) i środowiskowych norm jakości (EQS) dla substancji priorytetowych. Obecnie, oprócz wykazu substancji priorytetowych (45 związków lub grup związków), w Dyrektywie 2013/39/UE wdrożono również tzw. listę obserwacyjną. Lista obserwacyjna 1, ustanowiona Decyzją Komisji Europejskiej 2018/840/UE, obejmuje następujące farmaceutyki: diklofenak, amoksycylinę, cyprofloksacynę, erytromycynę, klarytromycynę i azytromycynę, które należy tymczasowo monitorować w wodach powierzchniowych. Drugą listę obserwacyjną opublikowano w 2018 r.

Z powodu wzrastającej konsumpcji leków oraz środków farmaceutycznych istnieje coraz większa potrzeba zbierania dalszych informacji nt. farmaceutyków w odniesieniu do ich stężeń w środowisku, aby zrozumieć i ocenić ich wpływ oraz poziom ryzyka. Brak wytycznych UE w sprawie norm dla dopuszczalnych zawartości mikrozanieczyszczeń w oczyszczonych ściekach spowodował opóźnienie wdrażania nowych technologii w sektorze oczyszczania ścieków. Obecnie lokalne i regionalne monitorowanie farmaceutyków w środowisku jest bardzo ograniczone. Tymczasem wyniki monitorowania są bardzo istotne w ustalaniu priorytetów, które oczyszczalnie ścieków powinny podjąć kroki w celu wprowadzenia zaawansowanego/czwartego etapu oczyszczania ścieków.

Większość polskich oczyszczalni, po latach modernizacji, spełnia wymagania prawne do co usuwania podstawowych zanieczyszczeń (metali ciężkich, biogenów, czy węgla organicznego). Niestety, stosowane technologie zawodzą w kwestii usuwania mikrozanieczyszczeń. Wynika to z faktu braku odpowiednich regulacji prawnych, wymuszających zmiany technologiczne. Wiele wskazuje jednak na to, że w przyszłości obowiązek usuwania farmaceutyków, spośród wielu innych zanieczyszczeń, stanie się faktem. Należy więc odpowiednio wcześniej podjąć działania przygotowawcze.

Autorzy: Beata Szatkowska, Alicja Loch-Dzido - Gdańska Fundacja Wody; Magda Caban - Uniwersytet Gdański

Artykuł ukazał się w numerze 2/2020 magazynu Kierunek Wod-Kan.