Przedsiębiorstwa wod-kan realizują szereg zadań związanych nie tylko z ewidencją, eksploatacją, ale również modernizacją oraz obsługą klientów.

System GIS
    Jednym ze sposobów w zakresie wspomagania komputerowego ewidencji danych branżowych jest stosowanie systemów informacji geograficznej typu GIS (ang. Geographical Information System). Jest to komputerowy system pozwalający na gromadzenie, przechowywanie, integrowanie, analizę informacji oraz wizualizacje danych geograficznych odniesionych przestrzennie do powierzchni ziemi. System ten stwarza duże możliwości w zakresie utrzymania i eksploatacji sieci wodociągowo-kanalizacyjnych. W ramach zintegrowanego systemu zarządzania przedsiębiorstwem stanowi wspólną platformę dla innych systemów informatycznych mających zastosowanie w przedsiębiorstwie wodno-kanalizacyjnym.
    Systemy GIS znajdują szereg zastosowań w wielu dziedzinach, jak np. geodezja i kartografia, telekomunikacja, inżynieria wodna, geologia, stąd też wynika różnorodność terminów określających systemy przetwarzające informacje geograficzne. Początki systemów GIS w przedsiębiorstwach wodno-kanalizacyjnych na świecie sięgają początku lat 80. i 90. XX wieku. W Polsce zainteresowanie tą technologią datuje się na połowę lat 90.

Potrzeby przedsiębiorstw wod-kan
    W wielu przedsiębiorstwach, przy pracach eksploatacyjnych, modernizacyjnych często źródłem danych są mapy przeglądowe, dokumentacja techniczna w formie papierowej. Mapy te zawierają geometrię, rzędne terenu, rodzaj umiejscowienia sieci, materiał oraz średnicę. Uzyskanie danych ze źródeł w takiej formie jest czasochłonne i nieefektywne. Należy przy tym również zaznaczyć, że nie ma możliwości nanoszenia zmian, co może skutkować brakiem aktualnych informacji. Zatem komputerowe bazy danych przynoszą wiele korzyści. Obecnie na rynku istnieje wiele platform narzędziowych pozwalających budować systemy popularnie zwane GIS. Pełne przedstawienie wszystkich aplikacji, programów i systemów komputerowych jest praktycznie niemożliwe. Patrząc z punktu użyteczności dla przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych ważne jest, aby system charakteryzował się możliwością wszechstronnego korzystania z map cyfrowych (wektorowych i rastrowych, wielkoskalowych i małoskalowych).

GIS narzędziem przedsiębiorstw wod-kan
    Geograficzny system informacji jest narzędziem wspomagającym przedsiębiorstwa w zarządzaniu usługami wodno-kanalizacyjnymi. Większość używa technologii GIS do zintegrowania wszystkich rodzajów informacji i aplikacji z geograficznymi komponentami w jeden spójny system. Przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne odpowiadają za budowę sieci, nadzorowanie instalacji nowych, jak również wymianę starych urządzeń. W trakcie podejmowania decyzji o modernizacji i projektowaniu sieci wod-kan wykorzystują GIS do analizowania informacji powiązanych z projektami, pozwoleniami oraz pracami konstrukcyjnymi administratorów poszczególnych sieci. Przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne dostrzegły zaletę GIS w usprawnieniu codziennych operacji i wykorzystują funkcjonalność tego typu systemów do zarządzania swoim majątkiem. GIS, jako narzędzie o wielu możliwościach, współpracuje z innymi programami komputerowymi, wykorzystywanymi przy kreśleniu rysunków technicznych, wykonywaniu dokumentacji i zapisie prostych obiektów geometrycznych, takimi jak CAD a także CAM (Komputerowe Wspomaganie Wytwarzania MAP). Współpracuje również z obrazami teledetekcyjnymi i arkuszami kalkulacyjnymi.
    Wdrożenie systemu informatycznego wiąże się często z dość znaczącymi nakładami na zakup sprzętu, oprogramowania oraz usług wdrożeniowych, jak również nakładami w postaci zaangażowania czasowego pracowników. Jednakże należy pamiętać, że usprawniamy ich pracę poprzez dostarczenie im systemu, który pomoże działać szybciej, a tym samym zminimalizować nakład pracy związany z realizowanymi przez nich działaniami. Pozwala również na znaczne usprawnienie podejmowania decyzji projektowych.
    Jednym z istotnych problemów znajdujących odzwierciedlenie w praktyce jest utworzenie bazy danych, a w szczególności weryfikacja zasobów archiwalnych. Jest to zarazem najbardziej czasochłonny i kosztowny etap wdrażania GIS w porównaniu z dalszym użytkowaniem i uaktualnianiem danych.

* * *

    Obecnie, w erze tak szybkiego rozwoju technologii, niemożliwym staje się racjonalne zarządzanie przedsiębiorstwem wodno-kanalizacyjnym bez komputerowych baz danych typu GIS. Pozwalają one na zrewolucjonizowanie pracy poprzez wspomaganie eksploatacji sieci wod-kan, podejmowanie decyzji w zakresie utrzymania i rozwoju przedsiębiorstwa, i znaczne skrócenie czasu dostępu do zasobów danych.

Autor: Marcin Sobierajski, specjalista ds. technicznych Izby Gospodarczej „Wodociągi Polskie”

Artykuł został opublikowany w magazynie "Ochrona Środowiska" nr 3-4/2011