Rys. 1. Działania realizowane po przyjęciu zgłoszenia od klienta

    CDOP jest pierwszym w tej skali projektem intensyfikacji zarządzania pracami eksploatacyjnymi w polskich firmach wodociągowych. Realizacja tego przedsięwzięcia rozpoczęła się w połowie 2008 roku. Pod koniec 2010 r. Centrum mogło przejąć zarządzanie i organizację wszystkich prac eksploatacyjnych. Projekt ten jest niezmiernie ważny ze względu na pełny dostęp do informacji o rozmieszczeniu i zaangażowaniu w pracę poszczególnych brygad i specjalistycznego sprzętu oraz stanu realizacji prac. Pełną organizację CDOP wdrożono z dniem 1 stycznia 2011 roku. Aktualnie 41 osób planuje, organizuje i rozlicza pracę 380 pracowników w terenie.

Rys. 2. Drzewo hierarchiczne z inwentaryzacją obiektów

Informatyczne wsparcie
    Działania planistów w CDOP wspomagane są przez system informatyczny, umożliwiający ręczne bądź automatyczne planowanie prac na podstawie informacji o dostępności zasobów (osób lub brygad) oraz uwzględniający wymagane kompetencje do realizacji tych prac. Dotychczas funkcjonujące pogotowie wodociągowo-kanalizacyjne zostało zintegrowane z działalnością CDOP. Do powodzenia tego projektu przyczyniły się wdrożone już wcześniej w SNG rozwiązania informatyczne, w tym system do zarządzania eksploatacją, zwany w skrócie EiT®.
    Już w roku 2003 spółka Saur Neptun Gdańsk rozpoczęła prace nad projektem systemu klasy CMMS/EAM (Computerized Maintenance Management System/Enterprises Asset Management) o nazwie EiT®. 2005 stał się rokiem wdrożenia systemu w wersji produkcyjnej. Warto podkreślić fakt, że system jest dziełem programistów zatrudnionych w spółce.

EiT® pomaga w bieżącej pracy
    Jedna z głównych opcji systemu EiT® to „zarządzanie pracami”, dzięki której można wprowadzać do systemu, przeglądać i edytować informacje o zgłoszeniach, zleceniach wewnętrznych i zewnętrznych, pracach, wzorcach prac, planach pracy, planach rocznych i fakturach VAT. Każde przyjęcie przez Saur Neptun Gdańsk zgłoszenia od klienta jest rejestrowane i przekazywane do realizacji według schematu pokazanego na rys.1. Dzięki stosowaniu takiej metody firma między innymi kontroluje na bieżąco koszty działań podjętych przez pracowników, a także sposoby rozpatrzenia reklamacji (jeśli zgłoszenie dotyczyło reklamacji klienta).
    Do każdego rodzaju dokumentu (plan pracy, plan roczny, praca, zgłoszenie, wzorzec, zlecenie wewnętrzne i zewnętrzne) można dodawać dowolnie zdefiniowane klasyfikacje, dzięki którym łatwiej można dokonywać analiz.
Każdy rodzaj dokumentu posiada klasyfikacje, według których można dokonywać analiz danych. Wszystkie są wykonywane w oparciu o hurtownię danych oraz przy pomocy narzędzi wspierających Business Intelligence i pozwalających na wykonanie dowolnej analizy i formy jej prezentacji. W Saur Neptun Gdańsk używa się 17 typów perspektyw (tzw. kostek OLAP), dzięki którym można dokonywać analiz danych.
    Drugi z ważnych modułów w systemie EiT® to inwentaryzacja obiektów. W module zawarte są: informacje o całej strukturze organizacyjnej Saur Neptun Gdańsk, podpisane kontrakty z miastami, inwentaryzacja wszystkich obiektów (takich, jak: przepompownie ścieków, ujęcia wody, hydrofornie, przepompownie wody itd.).
    Obiekty w opisywanej inwentaryzacji tworzą drzewo hierarchiczne (rys. 2), co umożliwia łatwe odnalezienie urządzeń znajdujących się na różnych obiektach, gdyż wszystkie z nich rozmieszczone są według jednolitego schematu.

Rys. 3. Przykładowy zrzut ekranu arkusza planisty

Moduł Trident® wspomagający planowanie prac
    W roku 2008 rozpoczęto działania zmierzające do jeszcze lepszego planowania prac w ramach całej działalności eksploatacyjnej. Celem było realizowanie tego planowania dla wszystkich pracowników fizycznych w jednym miejscu – w Centrum Działań Operacyjnych – i zmniejszenie obciążenia czynnościami administracyjno- biurowymi osób bezpośrednio nadzorujących.
    W nowej organizacji działy zajmujące się eksploatacją tworzą z odpowiednim wyprzedzeniem plany prac powtarzalnych i planowych w przedstawionym już programie EiT®. W przypadku wystąpienia awarii budowany jest najpierw plan jej usunięcia w systemie informatycznym. Dla każdego z takich planów określone są ramy czasowe, w jakich powinien on zostać zrealizowany oraz konieczne rodzaje zasobów, np. ludzkie, sprzętowe. W skali całego przedsiębiorstwa jest to kilkadziesiąt tysięcy planów rocznie, dlatego, by było możliwe efektywne zarządzanie ich realizacją, konieczne było nabycie oprogramowania (nie był to zakup gotowego produktu tylko zamówienie na oprogramowanie o określonej funkcjonalności), umożliwiającego przypisywanie zasobów do planów i odpowiednie zmiany statusu, np. „zaplanowany”, „zrealizowany” itd.
    We wrześniu 2008 roku ogłoszony został przetarg na stworzenie oprogramowania dostosowanego do określonych wymagań. Prace projektowe w zespole składającym się z pracowników Saur Neptun Gdańsk oraz dostawcy oprogramowania rozpoczęły się pod koniec października 2008 r. W grudniu został zaprezentowany prototyp programu Trident® i w styczniu 2009 roku uruchomiono pilotażową pierwszą wersję oprogramowania umożliwiającą ręczne planowanie.
    Ostateczna wersja, zawierająca mechanizmy pozwalające na automatyczne tworzenie harmonogramów dla wszystkich zasobów i uwzględniająca zarówno ograniczenia czasowe, jak i wymagane kompetencje do przeprowadzenia prac oraz dostępność zasobów, funkcjonuje od czerwca 2009 roku.
    Z programu Trident® korzystają głównie planiści pracujący w systemie 24 h, których zadaniem jest planowanie prac dla przypisanych im działów. Od stycznia 2011 roku w CDOP działa 10 planistów, z których pięcioosobowy zespół pracuje w godzinach od 7-15, natomiast pozostali pracują w ruchu ciągłym.
    Planista pracuje na tzw. arkuszu planisty, gdzie widzi na wykresie Gantt’a plany poszczególnych zasobów oraz inne wybrane informacje.
Po zatwierdzeniu realizacji pracy w systemie Trident® informacja przekazywana jest do programu EiT®, będącego programem nadrzędnym, w którym na podstawie danych o realizacji prac tworzony jest w sposób automatyczny dokument „praca” i na jego podstawie sporządzane są następnie miesięczne raporty pracy pracowników.
    Kolejną grupą użytkowników oprogramowania Trident® są mistrzowie oraz kierownicy działów, którzy mają dostęp do harmonogramów pracy podległych im osób. W dostępnym oknie mają możliwość podglądu zaplanowanych prac, stanu ich realizacji oraz wnoszenia uwag do planu, które planista może uwzględnić, dokonując odpowiednich korekt. Statusy poszczególnych planów mogą być zmieniane przez planistę w powyższym oknie lub samodzielnie przez pracownika brygady. Pracownik będący w terenie uzyskuje dostęp do listy planów poprzez specjalnie przygotowaną przez dział informatyki SNG stronę internetową (będącą interfejsem do wprowadzania
danych do systemu Trident®) za pomocą urządzeń mobilnych, np. palmtopa lub z dowolnego komputera.
    Na rys. 4 przedstawiona została przykładowa lista planów do realizacji przez brygadę.
    Z pokazanych na rys. 5 i 6 programów korzysta na różnych poziomach łącznie ponad 200 użytkowników; są to osoby wprowadzające informacje o pracach do realizacji, jak i tworzące harmonogramy, zatwierdzające je i wprowadzające informacje o stanie realizacji prac.
    Ponadto określona grupa osób wykorzystuje oprogramowanie do kontroli pracy podległych zasobów.

Rys. 4. Widok okna harmonogramu tygodniowego

Mobilny CDOP
    Pracownicy terenowi SNG zostali wyposażeni w urządzenia mobilne: notebooki, tablety PC i palmtopy. Kryteria, które wzięto pod uwagę przy wyborze urządzeń, to: wielkość i czytelność ekranu, obecność klawiatury, długość pracy naładowanej baterii. Wybór urządzeń marki HTC®, opartych na systemie operacyjnym Android®, okazał się strzałem w dziesiątkę pod względem obsługi palmtopa oraz wydajności akumulatora. Wykorzystywane przez pracowników urządzenia, poza możliwością wprowadzania danych o stanie realizacji prac, używane są do kilku innych zadań:
• wykonywanie połączeń głosowych,
• wykonywanie zdjęć,
• wysyłanie/odbieranie maili, np. możliwość natychmiastowego wysłania zdjęć z awarii,
• odbierania szkiców fragmentu sieci wod-kan,
• korzystanie z map dostępnych w różnych lokalizatorach internetowych w celu odnalezienia konkretnego adresu na mapie.

Rys. 5. Przykładowa lista planów do realizacji przez brygadę. Na liście pracownik widzi bieżący status planu, np. DON – zrealizowany, RUN – rozpoczęty, PLA – zaplanowany.

 

* * *

    Wdrożony w spółce Saur Neptun Gdańsk projekt CDOP okazał się niezwykle istotny dla wydajności procesu zarządzania pracami eksploatacyjnymi. Dzięki sprawnemu planowaniu prac interwencyjnych proces rozpatrywania reklamacji zgłaszanych przez klienta, jak również usuwania awarii, przebiega w sposób bardziej efektywny. Dzieje się tak dzięki automatycznemu przepływowi informacji, gdyż wszystkie zgłoszenia o awariach trafiają do modułu wspomagającego planowanie prac, po czym następuje bieżący monitoring prac w terenie. Zbigniew Maksymiuk, prezes Saur Neptun Gdańsk podkreśla, że: funkcjonowanie CDOP przynosi nie tylko korzyści operacyjne, ale też ekonomiczne. Kadra CDOP to doświadczeni pracownicy różnych działów technicznych, którzy tworzą zgrany zespół. Zarządzanie posiadanymi zasobami sprzętowymi i ludźmi z jednego miejsca w jednym czasie znacząco optymalizuje czas poświęcany do tej pory przez kierowników i mistrzów na bieżącą organizację prac i sprawozdawczość.

Rys. 6. W wyświetlanym oknie pracownik powinien wprowadzić rzeczywiste godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy

Autorzy: Karol Węgliński, Rafał Urbaniak, Saur Neptun Gdańsk

Artykuł został opublikowany w magazynie "Ochrona Środowiska" nr 3-4/2011